Araştırma Makalesi
Hastane çalışanlarının genetiği değiştirilmiş organizma (GDO), farkındalık düzeylerinin belirlenmesi: Sinop örneği
Öz
Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) veya diğer adı ile transgenik ürünler, organizmanın gen diziliminin değiştirilmesi ya da organizmaya yeni bir gen aktarımı ve kendisinde bulunmayan bir özellik kazandırılmasıyla oluşan ürünlerdir. Bu ürünlerin aşı ve ilaç üretiminde, organ naklinde ve hastalıkların tedavisinde kullanılması, bitkilerin zararlılara dayanıklılığının sağlanması, uzun raf ömrü ve gıda kalitesinin artırılması olumlu; alerjik reaksiyonlar, toksik etkiler, ekolojik çeşitliliğe zarar vermesi ise olumsuz etkilerindendir. Gerçekleştirilen araştırmada Personelin, GDO’lar ve insan sağlığı üzerindeki etkileri hakkındaki farkındalık düzeylerinin ölçülmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda araştırmanın evrenini Sinop ilinde bulunan tüm kamu hastaneleri oluşturmakla birlikte örneklemini ise Sinop Atatürk ve Gerze Devlet Hastanesinde çalışan personel oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri oluşturulan anket formu aracılığıyla ve yüzyüze görüşme tekniği ve tesadüfi örneklem metodu ile elde edilmiştir. Bu kapsamda toplam 312 hastane çalışanından elde edilen veriler, SPSS 21 paket programı ile analiz edilmiştir. Analiz sonucu araştırmaya katılanların GDO’lu gıdalara yönelik toplumsal farkındalık düzeyinin ve GDO’ların gıdalardaki varlığı ile zararlarına ilişkin farkındalıklarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Ek olarak katılımcıların araştırma boyutlarını algılama düzeylerine göre cinsiyet ve medeni durumları bakımından farklıklar olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Genetiği Değiştirilmiş Gıdalar İnsan sağlığı Sağlık çalışanları
Kaynakça
- Atsan, T., Kaya, T.E. (2008). Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) tarım ve insan sağlığı üzerine etkileri. U.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2), 1-6.
- Aydın, C. (2012). Tüketici satın alma karar sürecinde gıda güvenliği: GDO’suz etiketli ürünler üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 162s.
- Olhan, E. (2008). Modern biyoteknolojinin tarımda kullanımının politik ve ekonomik yönden değerlendirilmesi. Farklı Boyutlarıyla Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (Ed. Dilek Aslan ve Mehtap Şengelen). Ankara: Mattek Matbaacılık, 9-14.
- Bakshi, A. (2011). Potential adverse health effects of genetically modified crops. Journal of Toxicology and Environmental Health, 6(3), 211-225. https://doi.org/10.1080/10937400306469
- Brosig, S., Bavorova, M. (2019). Association of attitudes towards genetically modified food among young adults and their referent persons. Plos One, 14(2), e0211879. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0211879
- Cebirbay, M.A., Aktaş, N. (2018). Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) ve Etkileri, Gastronomide Güncel Konular, Billur Yayınevi, 309-325. ISBN: 9786055194406
- Çelik, İ. (2009). GDO’ lu Gündem. Tübitak, Bilim ve Teknik, Aralık, 26-31.
- Cui, K., Shoemaker, S.P. (2018). Public perception of genetically-modified (GM) food: A nationwide Chinese consumer study. Science of Food, 2(10), 1-8. https://doi.org/10.1038/s41538-018-0018-4
- Demir, A., Pala, A. (2007). Genetiği değiştirilmiş organizmalara toplumun bakış açısı. Hayvansal Üretim Dergisi, 48(1), 33-43.
- Demiral, Ü., Türkmenoğlu, H. (2018). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının GDO'lu Besinlerle İlgili Risk Algılarının İncelenmesi. Turkish Studies, 13(19), 513-532. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14066
- Erbaş, H. (2008). Gıda güvenliği, genetiği değiştirilmiş gıda ürünleri ve yetişkinlerin farkındalığı, türkiye’de çocuk yetiştirme: yaklaşımlar, yöntemler, sorunlar, çözümler. VI. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri, 13-15 Ekim, 2008, Ankara, Yayına Hazırlayan, Müge Artar, ss. 415-438.
- Güneş, P., Yılmaz, M. (2019). Lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik görüşleri. Anadolu Öğretmen Dergisi, 3(1), 44-55. https://doi.org/10.35346/aod.565400
- Hıdıroğlu, S., Önsüz, M. F. , Kalafat, C. E. , Karavuş, M. (2013). Ümraniye ilçesinde 1 basamakta sağlık kuruluşlarına başvuran hastaların genetiği değiştirilmiş organizmalar konusunda bilgi tutum ve davranışları. Fırat Tıp Dergisi, 18, 176-182.
- Karaaslan, Z. (2017). Fen alanları öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin metaforları ve görsel imajları. Yüksek Lisans, Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır, 143s.
- Kaya, P., Akar, Ö. (2016). Sağlık eğitimi alan ve almayan bireylerin genetiği değiştirilmiş gıdalar hakkındaki bilgi düzeyleri ve tutumları. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 133-145. http://dergipark.org.tr/tr/pub/jshs/issue/24525/259866
- Kaynar, P. (2009). Genetik olarak değiştirilmiş organizmalar (GDO)’a genel bir bakış. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66 (4), 177-185.
- Kıran, F. ve Osmanağaoğlu, Ö. (2011). Gıdalarda genetik yapısı değiştirilmiş organizmaların (GDO) belirlenmesi. GIDA, 36 (5), 295-302.
- Kışoğlu, M. ve Keleş, Ö. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) ile ilgili algılarının belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2123-2147. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.41844-428807
- Koçer, H. (2009). GDO genetiği değiştirilmiş organizmalar. Tübitak, Bilim ve Teknik, Ağustos, 34-37.
- Lefebvre, S., Cook, L. A., Griffiths, M. A. (2019). Consumer perceptions of genetically modified foods: a mixed-method approach. Journal of Consumer Marketing, 36(1), 113-123. https://doi.org/10.1108/JCM-12-2016-2043
- Oğur, S., Aksoy, A., Yılmaz, D. (2017). Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar ve gıdalar hakkındaki bilgi düzeyleri ve tutumları: Bitlis Eren üniversitesi örneği. Journal of Food and Health Science, 3(3), 97-108. https://doi.org/10.3153/JFHS17013
- Özden, M., Akgün, A., Çinici, A., Gülmez, H., Demirtaş, F. (2013). 8. Sınıf öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) hakkındaki bilgi düzeyleri ve biyoteknolojiye yönelik tutumlarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(2), 94-115.
- Özdemir, O., Duran, M. (2010). Biyoteknolojik uygulamalara ve genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin tüketici davranışları. Akademik Gıda, 8(5), 20-28.
- Özmert, S. ve Yaman, H. (2011). Tüketicilerin genetiği değiştirilmiş gıdalara karşı tutumlarının ve bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Kocatepe Veteriner Dergisi, 4(1), 31-41.
- Radas, S., Teisl, M. F., Roe, B. (2008). An open mind wants more: opinion strength and the desire for genetically modified food labeling policy. The Journal Consumer Affairs, 42(3), 335-361. https://doi.org/10.1111/j.1745-6606.2008.00111.x
- Saka, M., Sarıbaş, D. (2019). ınvestigation of preservice teachers’ model-evidence link evaluation levels related to GDO. Sakarya University Journal Of Education, 9(2), 224-242. https://doi.org/10.19126/suje.470431
- Sun, Y., She, S., Yang, F., Ashworth, P., Eimontaite, I., Wang, J. (2019). Critical factors and pathways influencing genetically modified food risk perceptions. Journal of Risk Research, 22(1), 44-54. https://doi.org/10.1080/13669877.2017.1351468
- Sönmez, A. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının gdo’lu besinler hakkındaki bilgileri, risk algıları, tutumları ve böyle bir konunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri. Yüksek Lisans, Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir, 73s.
- Temelli, A., Kurt, M. (2011). Üniversite öğrencilerinin transgenik ürünler (GDO) konusundaki bilgi ve görüşlerinin belirlenmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(2), 247-261.
- Wunderlich, S., Gatto, K. (2015). Consumer perception of genetically modified organisms and sources of ınformation. Advances in Nutrition, 6(6), 842-851. https://doi.org/10.3945/an.115.008870
- Yalçın, E.M. (2019). Adana ili kentsel kesimde tüketicilerin GDO’lu ürünlere karşı tutum ve bakış açılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 134s.
- Yılmaz, F. (2014). Bitkisel üretimde genetiği değiştirilmiş organizmalar ve ürünleri ile biyogüvenlik. İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi, Kalkınma Bakanlığı Yayın No: 2914.
Determination of the genetically modified organism (GMO) awareness levels of hospital workers: example of Sinop
Öz
Genetically modified organisms (GMO), or transgenic products, are products formed by changing the gene sequence of the organism, or by transferring a new gene to the organism and giving it a feature that it does not have. The use of these products in the production of vaccines and drugs, in organ transplants and in the treatment of diseases, ensuring the resistance of plants to pests, long shelf life and increasing food quality are positive; allergic reactions, toxic effects, and damage to ecological diversity are negative effects. In the research, it was aimed to measure the awareness levels of the personnel about GMOs and their effects on human health. In this context, the universe of the research is composed of all public hospitals in Sinop province, and the sample is composed of personnel working in Sinop Atatürk and Gerze State Hospital. The data of the research were obtained through the questionnaire form created and by the face-to-face interview technique and random sampling method. In this context, data obtained from a total of 312 hospital employees were analyzed with the SPSS 21 package program. As a result of the analysis, it has been determined that the level of social awareness of the participants in GMO foods and their awareness about the presence and harm of GMOs in foods is high. In addition, it was determined that there were differences in terms of gender and marital status of participants according to their perception level of research dimensions.
Anahtar Kelimeler
Genetically Modified Organisms Genetically Modified Foods Human health Health workers
Kaynakça
- Atsan, T., Kaya, T.E. (2008). Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) tarım ve insan sağlığı üzerine etkileri. U.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2), 1-6.
- Aydın, C. (2012). Tüketici satın alma karar sürecinde gıda güvenliği: GDO’suz etiketli ürünler üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 162s.
- Olhan, E. (2008). Modern biyoteknolojinin tarımda kullanımının politik ve ekonomik yönden değerlendirilmesi. Farklı Boyutlarıyla Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (Ed. Dilek Aslan ve Mehtap Şengelen). Ankara: Mattek Matbaacılık, 9-14.
- Bakshi, A. (2011). Potential adverse health effects of genetically modified crops. Journal of Toxicology and Environmental Health, 6(3), 211-225. https://doi.org/10.1080/10937400306469
- Brosig, S., Bavorova, M. (2019). Association of attitudes towards genetically modified food among young adults and their referent persons. Plos One, 14(2), e0211879. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0211879
- Cebirbay, M.A., Aktaş, N. (2018). Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) ve Etkileri, Gastronomide Güncel Konular, Billur Yayınevi, 309-325. ISBN: 9786055194406
- Çelik, İ. (2009). GDO’ lu Gündem. Tübitak, Bilim ve Teknik, Aralık, 26-31.
- Cui, K., Shoemaker, S.P. (2018). Public perception of genetically-modified (GM) food: A nationwide Chinese consumer study. Science of Food, 2(10), 1-8. https://doi.org/10.1038/s41538-018-0018-4
- Demir, A., Pala, A. (2007). Genetiği değiştirilmiş organizmalara toplumun bakış açısı. Hayvansal Üretim Dergisi, 48(1), 33-43.
- Demiral, Ü., Türkmenoğlu, H. (2018). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının GDO'lu Besinlerle İlgili Risk Algılarının İncelenmesi. Turkish Studies, 13(19), 513-532. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14066
- Erbaş, H. (2008). Gıda güvenliği, genetiği değiştirilmiş gıda ürünleri ve yetişkinlerin farkındalığı, türkiye’de çocuk yetiştirme: yaklaşımlar, yöntemler, sorunlar, çözümler. VI. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri, 13-15 Ekim, 2008, Ankara, Yayına Hazırlayan, Müge Artar, ss. 415-438.
- Güneş, P., Yılmaz, M. (2019). Lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik görüşleri. Anadolu Öğretmen Dergisi, 3(1), 44-55. https://doi.org/10.35346/aod.565400
- Hıdıroğlu, S., Önsüz, M. F. , Kalafat, C. E. , Karavuş, M. (2013). Ümraniye ilçesinde 1 basamakta sağlık kuruluşlarına başvuran hastaların genetiği değiştirilmiş organizmalar konusunda bilgi tutum ve davranışları. Fırat Tıp Dergisi, 18, 176-182.
- Karaaslan, Z. (2017). Fen alanları öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin metaforları ve görsel imajları. Yüksek Lisans, Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır, 143s.
- Kaya, P., Akar, Ö. (2016). Sağlık eğitimi alan ve almayan bireylerin genetiği değiştirilmiş gıdalar hakkındaki bilgi düzeyleri ve tutumları. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 133-145. http://dergipark.org.tr/tr/pub/jshs/issue/24525/259866
- Kaynar, P. (2009). Genetik olarak değiştirilmiş organizmalar (GDO)’a genel bir bakış. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66 (4), 177-185.
- Kıran, F. ve Osmanağaoğlu, Ö. (2011). Gıdalarda genetik yapısı değiştirilmiş organizmaların (GDO) belirlenmesi. GIDA, 36 (5), 295-302.
- Kışoğlu, M. ve Keleş, Ö. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) ile ilgili algılarının belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2123-2147. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.41844-428807
- Koçer, H. (2009). GDO genetiği değiştirilmiş organizmalar. Tübitak, Bilim ve Teknik, Ağustos, 34-37.
- Lefebvre, S., Cook, L. A., Griffiths, M. A. (2019). Consumer perceptions of genetically modified foods: a mixed-method approach. Journal of Consumer Marketing, 36(1), 113-123. https://doi.org/10.1108/JCM-12-2016-2043
- Oğur, S., Aksoy, A., Yılmaz, D. (2017). Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar ve gıdalar hakkındaki bilgi düzeyleri ve tutumları: Bitlis Eren üniversitesi örneği. Journal of Food and Health Science, 3(3), 97-108. https://doi.org/10.3153/JFHS17013
- Özden, M., Akgün, A., Çinici, A., Gülmez, H., Demirtaş, F. (2013). 8. Sınıf öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) hakkındaki bilgi düzeyleri ve biyoteknolojiye yönelik tutumlarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(2), 94-115.
- Özdemir, O., Duran, M. (2010). Biyoteknolojik uygulamalara ve genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin tüketici davranışları. Akademik Gıda, 8(5), 20-28.
- Özmert, S. ve Yaman, H. (2011). Tüketicilerin genetiği değiştirilmiş gıdalara karşı tutumlarının ve bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Kocatepe Veteriner Dergisi, 4(1), 31-41.
- Radas, S., Teisl, M. F., Roe, B. (2008). An open mind wants more: opinion strength and the desire for genetically modified food labeling policy. The Journal Consumer Affairs, 42(3), 335-361. https://doi.org/10.1111/j.1745-6606.2008.00111.x
- Saka, M., Sarıbaş, D. (2019). ınvestigation of preservice teachers’ model-evidence link evaluation levels related to GDO. Sakarya University Journal Of Education, 9(2), 224-242. https://doi.org/10.19126/suje.470431
- Sun, Y., She, S., Yang, F., Ashworth, P., Eimontaite, I., Wang, J. (2019). Critical factors and pathways influencing genetically modified food risk perceptions. Journal of Risk Research, 22(1), 44-54. https://doi.org/10.1080/13669877.2017.1351468
- Sönmez, A. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının gdo’lu besinler hakkındaki bilgileri, risk algıları, tutumları ve böyle bir konunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri. Yüksek Lisans, Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir, 73s.
- Temelli, A., Kurt, M. (2011). Üniversite öğrencilerinin transgenik ürünler (GDO) konusundaki bilgi ve görüşlerinin belirlenmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(2), 247-261.
- Wunderlich, S., Gatto, K. (2015). Consumer perception of genetically modified organisms and sources of ınformation. Advances in Nutrition, 6(6), 842-851. https://doi.org/10.3945/an.115.008870
- Yalçın, E.M. (2019). Adana ili kentsel kesimde tüketicilerin GDO’lu ürünlere karşı tutum ve bakış açılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 134s.
- Yılmaz, F. (2014). Bitkisel üretimde genetiği değiştirilmiş organizmalar ve ürünleri ile biyogüvenlik. İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi, Kalkınma Bakanlığı Yayın No: 2914.
Toplam 32 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Gıda Mühendisliği |
| Bölüm | Research Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 13 Ekim 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Nisan 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |
Journal is licensed under a
CreativeCommons Attribtion-ShareAlike 4.0 International Licence 
Diamond Open Access refers to a scholarly publication model in which journals and platforms do not charge fees to either authors or readers.
Open Access Statement:This is an open access journal which means that all content is freely available without charge to the user or his/her institution. Users are allowed to read, download, copy, distribute, print, search, or link to the full texts of the articles, or use them for any other lawful purpose, without asking prior permission from the publisher or the author. This is in accordance with the BOAI definition of open access.
Archiving Policy:
Archiving is done according to ULAKBİM "DergiPark" publication policy (LOCKSS).