ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR VE GIDALAR HAKKINDAKİ BİLGİ DÜZEYLERİ VE TUTUMLARI: BİTLİS EREN ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ
Yıl 2017,
Cilt: 3 Sayı: 3, 97 - 108, 21.05.2017
Seda Oğur
,
Aziz Aksoy
Zülküf Yılmaz
Öz
Yürütülen çalışmada, 2015 yılının Şubat ayında, Bitlis
Eren Üniversitesi’nde öğrenim gören 360 öğrencinin genetiği değiştirilmiş
organizmalar (GDO) hakkındaki genel bilgi düzeylerinin ve GDO’lu gıdalara karşı
tutumlarının nasıl olduğunu tespit etmek amaçlanmıştır. Kesitsel araştırma
olarak planlanan bu çalışmada öğrenciler tesadüfi örneklem yöntemiyle
seçilmiştir. Veri toplama aracı olarak 9 soruluk ön bilgi formu ve GDO’lar
hakkındaki genel bilgi düzeylerini ve GDO’lu gıdalara karşı tutumlarını
değerlendirmeyi sağlayan 14 soruluk bir anket formu kullanılmıştır.
Öğrencilerin %79.2’si Türkiye’de genetiği değiştirilmiş tohumlarla üretim
yapılmasını doğru bulmamaktadır. Öğrencilerin cinsiyetleri ile “genetiği
değiştirilmiş bir gıdayı tüketmekte bir sakınca görmem” ifadesine katılmaları
arasındaki farkın anlamlı (P<0.05) ve kız öğrenciler arasında GDO'lu gıdaları
tüketmek istemeyenlerin oranının (%79.5) erkeklere kıyasla daha fazla olduğu görülmüştür. Öğrencilerin eğitim düzeyleri ile
“Toplumun genetiği değiştirilmiş gıdalar hakkında yeterince bilgilendirildiğini
düşünüyorum.” ifadesine katılmaları arasındaki farkın anlamlı olduğu
(P<0.05), lisans öğrencilerinde bu ifadeye katılmayanların oranının ön
lisans öğrencilerinden daha yüksek (%79.3)
olduğu bulunmuştur. Yürütülen çalışma sonucunda öğrencilerin GDO’lar
hakkındaki bilgi düzeyleri düşük, fakat GDO’lu gıdalara karşı hassasiyetle
yaklaştıkları bulunmuştur. Konuyla ilgili eksik veya yanlış bilgilerin
düzeltilmesi amacıyla ön lisans ve lisans eğitim programlarının düzenlenmesinin
faydalı olacağı düşünülmektedir.
Kaynakça
- Abacı, Z.M. & Abacı, Z.T. (2014). İnönü Üniversitesi biyoloji ve gıda mühendisliği bölümü öğrencilerinde genetiği değiştirilmiş organizma bilinci ve bilgi düzeyi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 31-37.
Adana, F., Gezer, N. & Öğüt, S. (2014). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara ilişkin bilgi ve görüşleri. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(4), 276-280.
Altıntaş, A. (2004). Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) ile ilgili genetik ve çevre sorunları. Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi, 4(3-4), 23-26.
Bayraç, A.T., Baloğlu, M.C., Kalemtaş, G. & Kavas, M. (2007). Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (s. 4-5). Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık.
- Beyatlı, Y. (2000). Biyoteknoloji Ders Notları (s. 146). Ankara: Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü.
Bostan, A. & Gün, S. (2013). Türkiye’de genetiği değiştirilmiş gıda ve yem konusunda mevzuat uygulamaları ve denetimler. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1), 90-98.
Bredahl, A., Grunert, K.G. & Frewer, L.J. (1998). Consumer attitudes and decison-making with regard to genetically engineered food products-a review of the literature and a presentation of models for future resarch. Journal of Consumer Policy, 21(3), 251-277.
Christoph, I.B., Bruhn, M. & Roosen, J. (2008). Knowledge, attitudes towards and acceptability of genetic modification in Germany. Appetite, 51(1), 58-68.
Çabuk Özer, B., Duman, G. & Çabuk, B. (2009). Turkish preschool staff’s opinions about hormones, additives and genetically modified foods. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1(1), 1734-1743.
Çelik, V. & Turgut-Balık, D. (2007). Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO). Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1-2), 13-23.
Dawe, D., Robertson, R. & Unnevehr, L. (2002). Golden rice: what role could it play in alleviation of vitamin a deficiency?. Food Policy, 27(5-6), 541-560.
Demir, A. & Pala, A. (2007). Genetiği değiştirilmiş organizmalara toplumun bakış açısı. Hayvansal Üretim, 48(1), 33-43.
Durukan, E., Erdal, R., Aykut, N. B., Mıhçıokur, S. & Akın, A. (2012). Tıp fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalı ürünlerle ilgili bilgi düzeyi. 15. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi; 2-6 Ekim 2012; Bursa, Türkiye.
Ergin, A., Uzun, S.U. & Bozkurt, A.İ. (2015). Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalarla ilgili bilgi ve görüşleri. Pamukkale Tıp Dergisi, 8(2), 92-98.
Ergin, I., Gürsoy, Ş.T., Öcek, Z.A. & Çiçeklioğlu, M. (2008). Sağlık meslek yüksekokulu öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara dair bilgi tutum ve davranışları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 7(6), 503-508.
- Februhartanty, J., Widyastuti, T.N. & Iswarawanti, D.N. (2007). Attitudes of agricultural scientists in Indonesia towards genetically modified foods. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition, 16(2), 375-380.
Frewer, L.J., Scholderer, J. & Bredahl, L. (2003). Communicating about the risks and benefits of genetically modified foods: the mediating role of trust. Risk Analysis, 23(6), 1117-1133.
Goldstein, D.A., Tinland, B., Gilbertson, L.A., Staub, J.M., Bannon, G.A., Goodman, R.E., McCoy, R.L. & Silvanovich, A. (2005). Human safety and genetically modified plants: a review of antibiotic resistance markers and future transformation selection technologies. Journal of Applied Microbiology, 99(1), 7-23.
Gülbay, D., Özçelik, B. & Kahveci, D. (2006). Türk tüketicisinin genetiği değiştirilmiş gıdalar hakkındaki görüşleri. Türkiye 9. Gıda Kongresi (24-26 Mayıs 2006, Bolu) Bildiriler Kitabı, 845-848.
Gürakan, C. (2010). Genetiği değiştirilmiş mikroorganizmalar analiz yöntemleri. Farklı boyutlarıyla genetiği değiştirilmiş organizmalar (içinde s. 23-25). 1. Basım, Ankara: Ankara Tabip Odası.
Gürbüzoğlu Yalmancı, S. (2016). Lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik algılarının belirlenmesi, determining the perceptions of high scholl students against genetically modified organisms. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 89-111.
Hails, R.S. (2000). Genetically modified plants-the debate continues. Trend in Ecology and Evolution, 15(1), 14-18.
Haspolat Kaya, I., Konar, N., Poyrazoğlu, E.S. & Artık, N. (2013). Genetik modifikasyon ve Türk tüketiciler-kentli tüketicilerin genetik modifiye organizma ve gıdalara yönelik farkındalıkları. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 60, 213-220.
Hıdıroğlu, S., Önsüz, M.F., Kalafat, C.E. & Karavuş, M. (2013). Ümraniye İlçesinde 1. basamakta sağlık kuruluşlarına başvuran hastaların genetiği değiştirilmiş organizmalar konusunda bilgi, tutum ve davranışları. Fırat Tıp Dergisi, 18(3), 176-181.
Huang, J., Qiu, H., Bai, J. & Pray, C. (2006). Awareness, acceptance of and willingness to buy genetically modified foods in Urban China. Appetite, 46(2), 144-151.
Kaya, E., Gürbüz, H. & Derman, M. (2012). Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş gıda ürünlerine bakışı. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 55-60.
Kaynar, P. (2009). Genetik olarak değiştirilmiş organizmalar (GDO)’a genel bir bakış. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66(4), 177-185.
Keskin, Y., Lüleci, N.E., Özyaral, O., Altıntaş, Ö., Sağlık, A., Lisar, H., Turan, A. & Top, Y. (2010). Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Hakkında Bilgi, Tutum ve Davranışları. Maltepe Tıp Dergisi, 2(1), 14-23.
Koçak, N., Türker, T., Kılıç, S. & Hasde, M. (2010). Tıp fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 52, 198-204.
Kulaç, İ., Ağırdil, Y. & Yakın, M. (2006). Sofralarımızdaki tatlı dert, genetiği değiştirilmiş organizmalar ve halk sağlığına etkileri. Türk Biyokimya Dergisi, 31(3), 151-155.
Lan, L. (2006). Chinese public understanding of the use of agricultural Biotechnology-a case study from Zhejiang Province of China. Journal of Zhejiang University Science B, 7(4), 257-266.
Lessick, M., Keithley, J., Swanson, B. & Lemon, B. (2002). Genetically modified foods: a tasted of the future. Medsurg Nursing, 11(5), 242-246.
Maekawa, F. & Macer, D. (2004). How Japanese students reason about agricultural biotechnology. Science and Engineering Ethics, 10(4), 705-716.
Magnusson, M.K. & Koivisto Hursti, U.K. (2002). Consumer attitudes towards genetically modified foods. Appetite, 39(1), 9-24.
Meseri, R. (2008). Beslenme ve genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO). TAF Prev. Med. Bulletin, 7(5), 455-460.
Mevzuat Bilgi Sistemi (2010). Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelik. http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.14203&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=genetik (erişim 12.01.2017)
Nofouzi, F. (2013). Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) nedir ve nasıl yapılmaktadır? Güncel Gastroenteroloji, 17(4), 1-7.
Özdemir, O. & Duran, M. (2010). Biyoteknolojik uygulamalara ve genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin tüketici davranışları. Akademik Gıda, 8(5), 20-28.
Özdemir, O., Güneş, M. H. & Demir, S. (2010). Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO’lara) yönelik bilgi düzeyleri-tutumları ve sürdürülebilir tüketim eğitimi açısından değerlendirilmesi. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 53-68.
Özel, M., Erdoğan, M., Uşak, M. & Prokop, P. (2009). Lise öğrencilerinin biyoteknoloji uygulamalarına yönelik bilgileri ve tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(1), 297-328.
Özmert, S. & Yaman, H. (2011). Tüketicilerin genetiği değiştirilmiş gıdalara karşı tutumlarının ve bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Kocatepe Veteriner Dergisi, 4(1), 31-41.
Pardo, R., Midden, C. & Miller, J. D. (2002). Attitudes toward biotechnology in the European Union. Journal of Biotechnology, 98(1), 9-24.
Resmi Gazete (2010). 5977 sayılı biyogüvenlik kanunu. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100326-7.htm (erişim 12.01.2017)
Resmi Gazete (2014). Genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ve ürünlerine dair yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler//2014/05/20140529-2.htm/20140529.htm&main=http://www.resmgazete.gov.tr/eskiler//2014/05/20140529-2.htm (erişim 12.01.2017)
Taş, M., Balcı, M., Yüksel, A. & Şahin Yesilçubuk, N. (2015). Consumer awareness, perception and attitudes towards genetically modified foods in Turkey. British Food Journal, 117(5), 1426-1439.
Tiryaki, İ. (2007). Soru ve cevaplar ile tarımsal biyoteknoloji. http://ciftci.ksu.edu.tr/dokumanlar.htm (erişim 12.01.2017)
Topal, Ş. (2009). Genetik değiştirme işlemleri ve biyogüvenlik. http://www.bugday.org/portal/haber_detay.php?hid=305 (erişim 12.01.2017)
Türker, T., Koçak, N., Aydın, İ., İstanbulluoğlu, H., Yıldıran, N., Türk, Y. Z., & Kılıç S. (2013). Determination of knowledge, attitude, behavior about genetically modified organisms in nursing school students. Gülhane Tıp Dergisi, 55, 297-304.
WHO (2005). Modern food biotechnology, human health and development: an evidence-based study. World Health Organization Food Safety Department. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43195/1/9241593059_eng.pdf?ua=1 (erişim 12.01.2017)
Yılmaz, B., Üner, A.K. & Ercan A. (2015). Üniversite öğrencilerinin biyoteknoloji ve genetiği değiştirilmiş gıdalar ile ilgili tutumları. Akademik Gastroenteroloji Dergisi, 14(2), 64-71.
Yorulmaz S. & Ay R., (2006). Genetiği değiştirilmiş organizmaların (GDO) entomoloji alanındaki uygulama olanakları. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(2), 53-59.
KNOWLEDGE LEVELS AND ATTITUDES OF UNIVERSITY STUDENTS ABOUT GENETICALLY MODIFIED ORGANISMS AND FOODS: BITLIS EREN UNIVERSITY EXAMPLE
Yıl 2017,
Cilt: 3 Sayı: 3, 97 - 108, 21.05.2017
Seda Oğur
,
Aziz Aksoy
Zülküf Yılmaz
Öz
In the conducted
study it has been aimed to determine that the general knowledge level about
genetically modified organisms (GMOs) and their attitudes towards food products
with GMOs of 360 students studying at Bitlis Eren University in February 2015.
Students have been selected by random sampling method in this study which has
been planned as cross-sectional study. A preliminary information form of 9
questions and a questionnaire form of 14 questions which provides to evaluate
general knowledge levels of they about GMOs and their attitudes towards foods
with GMOs was used as a data collection tool. 79.2% of the students do not find
it appropriate to make production with genetically modified seeds in Turkey.
Significant difference (P<0.05) were found between gender of the students
and participation in the expression "I did not mind eating a genetically
modified food" and it was seen that among female students, the proportion
of those (79.5%) who did not want to consume foods with GMOs was found to be
higher than that of men. Significant difference (P<0.05) were determined
between education level of the students and participation in the expression
"I think that society is well informed about genetically modified
foods" and who did not participate in this expression were found to be
higher (79.3%) in undergraduate students than pre-license students. As a result
of the conducted study it has been found that the knowledge levels of the
students are low about GMOs, but they are sensitive to foods with GMOs. It is
considered that it may be useful to organize pre-license and undergraduate
training programs in order to correct incomplete or inaccurate informations
related to the subject.
Kaynakça
- Abacı, Z.M. & Abacı, Z.T. (2014). İnönü Üniversitesi biyoloji ve gıda mühendisliği bölümü öğrencilerinde genetiği değiştirilmiş organizma bilinci ve bilgi düzeyi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 31-37.
Adana, F., Gezer, N. & Öğüt, S. (2014). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara ilişkin bilgi ve görüşleri. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(4), 276-280.
Altıntaş, A. (2004). Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) ile ilgili genetik ve çevre sorunları. Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi, 4(3-4), 23-26.
Bayraç, A.T., Baloğlu, M.C., Kalemtaş, G. & Kavas, M. (2007). Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (s. 4-5). Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık.
- Beyatlı, Y. (2000). Biyoteknoloji Ders Notları (s. 146). Ankara: Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü.
Bostan, A. & Gün, S. (2013). Türkiye’de genetiği değiştirilmiş gıda ve yem konusunda mevzuat uygulamaları ve denetimler. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1), 90-98.
Bredahl, A., Grunert, K.G. & Frewer, L.J. (1998). Consumer attitudes and decison-making with regard to genetically engineered food products-a review of the literature and a presentation of models for future resarch. Journal of Consumer Policy, 21(3), 251-277.
Christoph, I.B., Bruhn, M. & Roosen, J. (2008). Knowledge, attitudes towards and acceptability of genetic modification in Germany. Appetite, 51(1), 58-68.
Çabuk Özer, B., Duman, G. & Çabuk, B. (2009). Turkish preschool staff’s opinions about hormones, additives and genetically modified foods. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1(1), 1734-1743.
Çelik, V. & Turgut-Balık, D. (2007). Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO). Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1-2), 13-23.
Dawe, D., Robertson, R. & Unnevehr, L. (2002). Golden rice: what role could it play in alleviation of vitamin a deficiency?. Food Policy, 27(5-6), 541-560.
Demir, A. & Pala, A. (2007). Genetiği değiştirilmiş organizmalara toplumun bakış açısı. Hayvansal Üretim, 48(1), 33-43.
Durukan, E., Erdal, R., Aykut, N. B., Mıhçıokur, S. & Akın, A. (2012). Tıp fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalı ürünlerle ilgili bilgi düzeyi. 15. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi; 2-6 Ekim 2012; Bursa, Türkiye.
Ergin, A., Uzun, S.U. & Bozkurt, A.İ. (2015). Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalarla ilgili bilgi ve görüşleri. Pamukkale Tıp Dergisi, 8(2), 92-98.
Ergin, I., Gürsoy, Ş.T., Öcek, Z.A. & Çiçeklioğlu, M. (2008). Sağlık meslek yüksekokulu öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara dair bilgi tutum ve davranışları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 7(6), 503-508.
- Februhartanty, J., Widyastuti, T.N. & Iswarawanti, D.N. (2007). Attitudes of agricultural scientists in Indonesia towards genetically modified foods. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition, 16(2), 375-380.
Frewer, L.J., Scholderer, J. & Bredahl, L. (2003). Communicating about the risks and benefits of genetically modified foods: the mediating role of trust. Risk Analysis, 23(6), 1117-1133.
Goldstein, D.A., Tinland, B., Gilbertson, L.A., Staub, J.M., Bannon, G.A., Goodman, R.E., McCoy, R.L. & Silvanovich, A. (2005). Human safety and genetically modified plants: a review of antibiotic resistance markers and future transformation selection technologies. Journal of Applied Microbiology, 99(1), 7-23.
Gülbay, D., Özçelik, B. & Kahveci, D. (2006). Türk tüketicisinin genetiği değiştirilmiş gıdalar hakkındaki görüşleri. Türkiye 9. Gıda Kongresi (24-26 Mayıs 2006, Bolu) Bildiriler Kitabı, 845-848.
Gürakan, C. (2010). Genetiği değiştirilmiş mikroorganizmalar analiz yöntemleri. Farklı boyutlarıyla genetiği değiştirilmiş organizmalar (içinde s. 23-25). 1. Basım, Ankara: Ankara Tabip Odası.
Gürbüzoğlu Yalmancı, S. (2016). Lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik algılarının belirlenmesi, determining the perceptions of high scholl students against genetically modified organisms. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 89-111.
Hails, R.S. (2000). Genetically modified plants-the debate continues. Trend in Ecology and Evolution, 15(1), 14-18.
Haspolat Kaya, I., Konar, N., Poyrazoğlu, E.S. & Artık, N. (2013). Genetik modifikasyon ve Türk tüketiciler-kentli tüketicilerin genetik modifiye organizma ve gıdalara yönelik farkındalıkları. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 60, 213-220.
Hıdıroğlu, S., Önsüz, M.F., Kalafat, C.E. & Karavuş, M. (2013). Ümraniye İlçesinde 1. basamakta sağlık kuruluşlarına başvuran hastaların genetiği değiştirilmiş organizmalar konusunda bilgi, tutum ve davranışları. Fırat Tıp Dergisi, 18(3), 176-181.
Huang, J., Qiu, H., Bai, J. & Pray, C. (2006). Awareness, acceptance of and willingness to buy genetically modified foods in Urban China. Appetite, 46(2), 144-151.
Kaya, E., Gürbüz, H. & Derman, M. (2012). Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş gıda ürünlerine bakışı. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 55-60.
Kaynar, P. (2009). Genetik olarak değiştirilmiş organizmalar (GDO)’a genel bir bakış. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66(4), 177-185.
Keskin, Y., Lüleci, N.E., Özyaral, O., Altıntaş, Ö., Sağlık, A., Lisar, H., Turan, A. & Top, Y. (2010). Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Hakkında Bilgi, Tutum ve Davranışları. Maltepe Tıp Dergisi, 2(1), 14-23.
Koçak, N., Türker, T., Kılıç, S. & Hasde, M. (2010). Tıp fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 52, 198-204.
Kulaç, İ., Ağırdil, Y. & Yakın, M. (2006). Sofralarımızdaki tatlı dert, genetiği değiştirilmiş organizmalar ve halk sağlığına etkileri. Türk Biyokimya Dergisi, 31(3), 151-155.
Lan, L. (2006). Chinese public understanding of the use of agricultural Biotechnology-a case study from Zhejiang Province of China. Journal of Zhejiang University Science B, 7(4), 257-266.
Lessick, M., Keithley, J., Swanson, B. & Lemon, B. (2002). Genetically modified foods: a tasted of the future. Medsurg Nursing, 11(5), 242-246.
Maekawa, F. & Macer, D. (2004). How Japanese students reason about agricultural biotechnology. Science and Engineering Ethics, 10(4), 705-716.
Magnusson, M.K. & Koivisto Hursti, U.K. (2002). Consumer attitudes towards genetically modified foods. Appetite, 39(1), 9-24.
Meseri, R. (2008). Beslenme ve genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO). TAF Prev. Med. Bulletin, 7(5), 455-460.
Mevzuat Bilgi Sistemi (2010). Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelik. http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.14203&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=genetik (erişim 12.01.2017)
Nofouzi, F. (2013). Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) nedir ve nasıl yapılmaktadır? Güncel Gastroenteroloji, 17(4), 1-7.
Özdemir, O. & Duran, M. (2010). Biyoteknolojik uygulamalara ve genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin tüketici davranışları. Akademik Gıda, 8(5), 20-28.
Özdemir, O., Güneş, M. H. & Demir, S. (2010). Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO’lara) yönelik bilgi düzeyleri-tutumları ve sürdürülebilir tüketim eğitimi açısından değerlendirilmesi. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 53-68.
Özel, M., Erdoğan, M., Uşak, M. & Prokop, P. (2009). Lise öğrencilerinin biyoteknoloji uygulamalarına yönelik bilgileri ve tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(1), 297-328.
Özmert, S. & Yaman, H. (2011). Tüketicilerin genetiği değiştirilmiş gıdalara karşı tutumlarının ve bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Kocatepe Veteriner Dergisi, 4(1), 31-41.
Pardo, R., Midden, C. & Miller, J. D. (2002). Attitudes toward biotechnology in the European Union. Journal of Biotechnology, 98(1), 9-24.
Resmi Gazete (2010). 5977 sayılı biyogüvenlik kanunu. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100326-7.htm (erişim 12.01.2017)
Resmi Gazete (2014). Genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ve ürünlerine dair yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler//2014/05/20140529-2.htm/20140529.htm&main=http://www.resmgazete.gov.tr/eskiler//2014/05/20140529-2.htm (erişim 12.01.2017)
Taş, M., Balcı, M., Yüksel, A. & Şahin Yesilçubuk, N. (2015). Consumer awareness, perception and attitudes towards genetically modified foods in Turkey. British Food Journal, 117(5), 1426-1439.
Tiryaki, İ. (2007). Soru ve cevaplar ile tarımsal biyoteknoloji. http://ciftci.ksu.edu.tr/dokumanlar.htm (erişim 12.01.2017)
Topal, Ş. (2009). Genetik değiştirme işlemleri ve biyogüvenlik. http://www.bugday.org/portal/haber_detay.php?hid=305 (erişim 12.01.2017)
Türker, T., Koçak, N., Aydın, İ., İstanbulluoğlu, H., Yıldıran, N., Türk, Y. Z., & Kılıç S. (2013). Determination of knowledge, attitude, behavior about genetically modified organisms in nursing school students. Gülhane Tıp Dergisi, 55, 297-304.
WHO (2005). Modern food biotechnology, human health and development: an evidence-based study. World Health Organization Food Safety Department. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43195/1/9241593059_eng.pdf?ua=1 (erişim 12.01.2017)
Yılmaz, B., Üner, A.K. & Ercan A. (2015). Üniversite öğrencilerinin biyoteknoloji ve genetiği değiştirilmiş gıdalar ile ilgili tutumları. Akademik Gastroenteroloji Dergisi, 14(2), 64-71.
Yorulmaz S. & Ay R., (2006). Genetiği değiştirilmiş organizmaların (GDO) entomoloji alanındaki uygulama olanakları. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(2), 53-59.