Yaşar Hukuk Dergisi

Öz

Ceza muhakemesinin başlaması, sağlıklı bir biçimde ilerlemesi ve uyuşmazlığın
çözümlenebilmesi için delillere ihtiyaç vardır. Delil elde etmenin ceza muhakemesi sürecinde
çeşitli yol ve yöntemleri bulunmaktadır. Koruma tedbirlerinin önemli bir kısmı da aynı zamanda
birer delil elde etme aracıdır. Teknolojinin toplum hayatında artan biçimde kullanılmasıyla ilişkili
olarak, ceza muhakemesinde ispat bakımından sayısal-dijital-elektronik deliller gittikçe önemli
hale gelmektedir.
Ceza muhakemesinde kullanılacak olan (elektronik) delillerin bilişim sistemlerinde
araştırılması faaliyeti, bir yönü itibariyle, CMK m. 134’de “bilgisayarlarda, bilgisayar
programlarında ve kütüklerinde arama, kopyalama ve elkoyma” olarak ifade edilmektedir (ayrıca
bkz. Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği m. 17). Bu yönüyle hüküm, özel bir arama ve
elkoyma düzenlemesidir.
Delil elde etme aracı olmayanlar da dahil olmak üzere, koruma tedbirlerinin
uygulanmasıyla, aynı zamanda kişilerin temel hak ve özgürlüklerine müdahale de edilmektedir.
CMK madde 134 uygulamasıyla da özel hayatın gizliliği, haberleşmenin gizliliği, kişisel
verilerin korunması, ticari sırlar, bilimsel sırlar, basın özgürlüğü, ifade özgürlüğü, mülkiyet
hakkı gibi çeşitli değerlere ilişilebilmektedir.
Dijital delilin elde edilmesi işi, teknik bir disiplin olarak adli bilişimin konusudur. Sayısal
verilerin aranması ve bu verilerden ceza muhakemesinde kullanılmak üzere delil elde edilmesine
ilişkin standartlar ve süreçlerden söz edilmekle birlikte, bunlar ülkemizde henüz tamamlanmadığı
için sayısal verilere yaklaşım konusunda kurumsal yaklaşım yerine kişiye bağlı yaklaşımların söz
konusu olduğu, buna bağlı olarak da verilerin elde edilemediği veya usulüne uygun elde edilmediği
söylenmektedir.
Maddede geçen “bilgisayar, bilgisayar programları ve bilgisayar kütükleri” terimleri
yerine yaygın olarak “bilişim sistemi” terimi kullanılmaktadır. Bilgisayar kavramı teknolojik
gelişmelere bağlı olarak yorumlanmalıdır981. Veri depolayan ve işleyen tüm cihazlar bu
kapsamdadır. Akıllı telefon (bylock kararları gibi), yazıcı, faks cihazları gibi. Bilgisayar kütüğü
teriminden ise, sabit ya da taşınabilir her türlü veri taşıyan ve depolamaya yarayan araçlar
anlaşılmalıdır. Yargıtay kararlarında da CMK m. 134 kapsamında; “CD, DVD, flash bellek,
disket, harici ve dahili harddisk, bilgisayar özelliği içeren noktaları bakımından akıllı telefon ve
benzerleri”nden söz edilmektedir.