Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği

Mustafa İlhan; Önder Aydemir; Mustafa Çakır; Sefer Aycan

doi:10.20518/thsd.91650

A study in three districts of Ankara of behaviors associated with irrational use of drugs

Yıl 2014, Cilt: 12 Sayı: 3, 188 - 200, 30.12.2014

Mustafa İlhan Önder Aydemir Mustafa Çakır Sefer Aycan

https://doi.org/10.20518/thsd.91650

Cited By: 16

Öz

Objective:To avoid the irrational use of medicines studies have to be conducted to evaluate the habits related to drug use. This study investigated the characteristics of individuals aged above 18 in using of medicines among in Family Health Care Centers in the city center of Ankara. Methods: This is a descriptive study. A questionnaire was applied to 1990 individuals aged above 18 in several Family Health Care Centers in the city center of Ankara. Results: Less than half of the applicants stated that they attended a health care institution for a health problem; 78.6% stated that they keep medicine at home that 40.3% of those medicines were painkillers. 60.9% of the applicants claimed they read the instructions provided with the medicine; 57.0% of the applicants claimed to use the prescribed medicine exactly as instructed. 68.9% of those aged 55 and above of the applicants, 63.0% of the women, 63.3% of the married women, 71.2% of illiterates, 70.6% of housewives, 68.9% of those having monthly income between 1001-1500 TL, and 68.8% of those who had someone with chronic disease at home claimed that they would ask the doctor to prescribe the medicines they wanted (p<0.05). Conclusion: Almost half of the participants did not apply to a health care institution and a substantial portion of them used home remedies in case of a health problem. In order to reduce irrational drug use, public education for rational use of medicines needs to be implemented.

Keywords: Rational use of medicine, prescription, descriptive

Anahtar Kelimeler

Kaynakça

World Health
Rational Use of Drugs, Report of the Conference of Experts Nairobi, 25–29 November 1985 [online]. Available at: http://apps.who.int/medicinedocs/docume nts/s17054e/s17054e.pdf. Accesed Dec 07, 2014.
Organization. The 2. Akıcı A, Uğurlu M. Ü, Gönüllü N, Oktay Ş, Kalaça S. Pratisyen hekimlerin akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. STED 2002;11(7):253.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. Toplumun Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı. Ankara: Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü; 2001.
http://www.akilciilac.gov.tr/wp
content/uploads/2013/05/toplumun_akilci _ilac_kullanimina_bakisii.pdf. Accesed Dec 07, 2014. Available
at: 4. Özkan S, Özbay OD, Aksakal FN, İlhan MN, Aycan S. Bir üniversite hastanesine başvuran hastaların hasta olduklarındaki tutumları ve ilaç kullanım alışkanlıkları. TAF Prev Med Bull 2005;4(5):223–237.
İlhan MN, Durukan E, İlhan SO, Aksakal FN, Özkan S, Bumin MA. Self-medication with antibiotics: questionnaire survey among primary care center attendants. Pharmacoepidemiol 2009;18(12):1150–1157. Drug
Saf 6. İlhan MN. Toplumda antibiyotik kullanımı sıklığı ve hekimlerin antibiyotik reçetesi yazma durumları ile ilişkili etmenlerin belirlenmesi. Ankara: 2011. p. 8- 50. (Basılmış rapor)
Altıntaş H, Beyhun E, Tezcan ME, Çelebi S, Ünal M, Turan O, Yücel O. Batıkent-2 Nolu sağlık ocağı bölgesindeki Basın-iş 19 sitesinde yaşayan 15 yaş ve üstü bireylerin akılcı ilaç kullanımlarının saptanması. 8. Halk Sağlığı Günleri. Halk Sağlığı ve Sosyal Bilimler Bildiri Özetleri, Sivas 2003. p. 63.
Özçelikay G, Asil E, Köse K. Ankara Üniversitesi öğrencilerinin doktora gitme ve doktora
alışkanlıkları üzerinde bir çalışma. Ankara Ecz Fak Derg 1995;24(1):21–31.
kullanma 9. Esengen Ş, Seçkın Ü, Borman P, Bodur H, Gökçe-Kutsal Y, Yücel M. Huzur evinde yaşayan bir grup yaşlıda fonksiyonel- kognitif değerlendirme ve ilaç kullanımı. Geriatri 2000;3(1):6–10.
Aktekin M, Erengin KH. Sağlık ocağı polikliniğine başvuru öncesi ilaç kullanımı. In: Aktekin M, Erengin KH, editors. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Araştırma Özetleri. Cilt 1. Antalya: 1994. p. 57.
Dönmez L, Yüzgül N, Anaç CC, Ödemiş Y, Özel F. Antalya merkez 6 nolu sağlık ocağı bölgesindeki hanelerde
kullanılmayan ilaçların durumu. 8. Halk Sağlığı Günleri. Halk Sağlığı ve Sosyal Bilimler Bildiri Özetleri, Sivas 2003. p. 60.
Balcı E, Gün I, Öztürk Y. Kayseri’de 7 sağlık ocağı bölgesi’nde halkın ağrı kesici bulundurma ve kullanım özellikleri. 8. Halk Sağlığı Günleri. Halk Sağlığı ve Sosyal Bilimler Bildiri Özetleri, Sivas 2003. p. 59.
Mollahaliloğlu S, Tezcan S. Ankara ili merkez sağlık ocaklarından sağlık hizmeti alan hastaların akılcı ilaç kullanımı açısından değerlendirilmesi. 8. Halk Sağlığı Kongresi Kongre Kitabı, Diyarbakır 2002. p. 517–520.
Önder E, Koçia O, Öztürk S, Sabuncu Z, Soyutemiz Ö, Altıntaş H. Yunus Emre Sağlık ocağı bölgesinde yaşayan 18 yaş ve üstü bireylerin ağrı kesici kullanımı ve bu konudaki bazı bilgilerinin saptanması. Hacettepe Toplum Hekimliği Bülteni 2002;23(1):16–18.
Göçgeldi E, Uçar M, Açıkel C. H, Türker T, Hasde M, Ataç A. Evlerde artık ilaç bulunma sıklığı ve ilişkili faktörlerin araştırılması. 2009;8(2):113–118. Prev Med
Bull 16. De Bolle L, Mehuys E, Adriaens E, Remon JP, Van Bortel L. Home medication cabinets and self-medication: a source of potential health threats? Ann Pharmacother 2008;42(4):572–579.

Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği

Yıl 2014, Cilt: 12 Sayı: 3, 188 - 200, 30.12.2014

Mustafa İlhan Önder Aydemir Mustafa Çakır Sefer Aycan

https://doi.org/10.20518/thsd.91650

Cited By: 16

Öz

Amaç: Akılcı olmayan ilaç kullanımının olumsuz etkilerinin önüne geçilebilmesi için toplumun ilaç kullanım özelliklerinin araştırılmasına yönelik bilimsel çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı; Ankara il merkezinde üç ilçedeki bazı aile sağlığı merkezlerine başvuran 18 yaş üstü kişilerin ilaç kullanım özelliklerinin değerlendirilmesidir. Yöntem: Tanımlayıcı tipteki araştırma, Ankara il merkezinde üç ilçedeki bazı aile sağlığı merkezlerine başvuran 18 yaş üstü 1990 kişinin katılımıyla anket formu uygulanarak yapılmıştır. Bulgular: Katılımcıların yarısından daha azı bir sağlık sorunuyla karşılaştıklarında sağlık kuruluşuna başvurduğunu belirtmiştir; %78.6’sı evde ilaç bulundurmaktadır ve bunların %40.3’ü ağrı kesicilerdir. Katılımcıların %60.9’u ilaçların kullanma talimatını okuduğunu, %56.9’u reçete ile alınan ilaçları tam olarak kullandığını söylemiştir. Katılımcılardan 55 yaş ve üzerindekilerin %68.9’u, kadınların %63.0’ı, evli olanların %63.3’ü, okuryazar olmayanların %71.2’si, ev kadınlarının %70.6’sı, aylık toplam geliri 1001 TL ile 1500 TL arasında olanların %68.9’u, hanesinde sürekli ilaç kullanan olan katılımcıların %68.8’i doktora istediği ilacı yazdırmayı talep ettiğini belirtmiştir (p<0.05). Sonuç: Bu çalışmada, katılımcıların yaklaşık yarısının herhangi bir sağlık sorunu olduğunda sağlık kuruluşuna başvurmadığı, azımsanamayacak bir kısmının ise evdeki ilaçları kullanma, bitkisel/geleneksel yöntem kullanma gibi yollara başvurduğu saptanmıştır. Akılcı ilaç kullanım ilkeleriyle bağdaşmayan bu gibi davranışların önüne geçilebilmesi için toplumu oluşturan bireylere akılcı ilaç kullanımına yönelik halk eğitimlerinin yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: Akılcı ilaç kullanımı, reçete, tanımlayıcı

Anahtar Kelimeler

Akılcı ilaç kullanımı; reçete; tanımlayıcı

Kaynakça

World Health
Rational Use of Drugs, Report of the Conference of Experts Nairobi, 25–29 November 1985 [online]. Available at: http://apps.who.int/medicinedocs/docume nts/s17054e/s17054e.pdf. Accesed Dec 07, 2014.
Organization. The 2. Akıcı A, Uğurlu M. Ü, Gönüllü N, Oktay Ş, Kalaça S. Pratisyen hekimlerin akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. STED 2002;11(7):253.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. Toplumun Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı. Ankara: Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü; 2001.
http://www.akilciilac.gov.tr/wp
content/uploads/2013/05/toplumun_akilci _ilac_kullanimina_bakisii.pdf. Accesed Dec 07, 2014. Available
at: 4. Özkan S, Özbay OD, Aksakal FN, İlhan MN, Aycan S. Bir üniversite hastanesine başvuran hastaların hasta olduklarındaki tutumları ve ilaç kullanım alışkanlıkları. TAF Prev Med Bull 2005;4(5):223–237.
İlhan MN, Durukan E, İlhan SO, Aksakal FN, Özkan S, Bumin MA. Self-medication with antibiotics: questionnaire survey among primary care center attendants. Pharmacoepidemiol 2009;18(12):1150–1157. Drug
Saf 6. İlhan MN. Toplumda antibiyotik kullanımı sıklığı ve hekimlerin antibiyotik reçetesi yazma durumları ile ilişkili etmenlerin belirlenmesi. Ankara: 2011. p. 8- 50. (Basılmış rapor)
Altıntaş H, Beyhun E, Tezcan ME, Çelebi S, Ünal M, Turan O, Yücel O. Batıkent-2 Nolu sağlık ocağı bölgesindeki Basın-iş 19 sitesinde yaşayan 15 yaş ve üstü bireylerin akılcı ilaç kullanımlarının saptanması. 8. Halk Sağlığı Günleri. Halk Sağlığı ve Sosyal Bilimler Bildiri Özetleri, Sivas 2003. p. 63.
Özçelikay G, Asil E, Köse K. Ankara Üniversitesi öğrencilerinin doktora gitme ve doktora
alışkanlıkları üzerinde bir çalışma. Ankara Ecz Fak Derg 1995;24(1):21–31.
kullanma 9. Esengen Ş, Seçkın Ü, Borman P, Bodur H, Gökçe-Kutsal Y, Yücel M. Huzur evinde yaşayan bir grup yaşlıda fonksiyonel- kognitif değerlendirme ve ilaç kullanımı. Geriatri 2000;3(1):6–10.
Aktekin M, Erengin KH. Sağlık ocağı polikliniğine başvuru öncesi ilaç kullanımı. In: Aktekin M, Erengin KH, editors. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Araştırma Özetleri. Cilt 1. Antalya: 1994. p. 57.
Dönmez L, Yüzgül N, Anaç CC, Ödemiş Y, Özel F. Antalya merkez 6 nolu sağlık ocağı bölgesindeki hanelerde
kullanılmayan ilaçların durumu. 8. Halk Sağlığı Günleri. Halk Sağlığı ve Sosyal Bilimler Bildiri Özetleri, Sivas 2003. p. 60.
Balcı E, Gün I, Öztürk Y. Kayseri’de 7 sağlık ocağı bölgesi’nde halkın ağrı kesici bulundurma ve kullanım özellikleri. 8. Halk Sağlığı Günleri. Halk Sağlığı ve Sosyal Bilimler Bildiri Özetleri, Sivas 2003. p. 59.
Mollahaliloğlu S, Tezcan S. Ankara ili merkez sağlık ocaklarından sağlık hizmeti alan hastaların akılcı ilaç kullanımı açısından değerlendirilmesi. 8. Halk Sağlığı Kongresi Kongre Kitabı, Diyarbakır 2002. p. 517–520.
Önder E, Koçia O, Öztürk S, Sabuncu Z, Soyutemiz Ö, Altıntaş H. Yunus Emre Sağlık ocağı bölgesinde yaşayan 18 yaş ve üstü bireylerin ağrı kesici kullanımı ve bu konudaki bazı bilgilerinin saptanması. Hacettepe Toplum Hekimliği Bülteni 2002;23(1):16–18.
Göçgeldi E, Uçar M, Açıkel C. H, Türker T, Hasde M, Ataç A. Evlerde artık ilaç bulunma sıklığı ve ilişkili faktörlerin araştırılması. 2009;8(2):113–118. Prev Med
Bull 16. De Bolle L, Mehuys E, Adriaens E, Remon JP, Van Bortel L. Home medication cabinets and self-medication: a source of potential health threats? Ann Pharmacother 2008;42(4):572–579.

Toplam 21 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Araştırma Makalesi
Yazarlar	Mustafa İlhan Önder Aydemir Bu kişi benim Mustafa Çakır Sefer Aycan Bu kişi benim
Yayımlanma Tarihi	30 Aralık 2014
Gönderilme Tarihi	12 Aralık 2015
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2014 Cilt: 12 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA	İlhan, M., Aydemir, Ö., Çakır, M., Aycan, S. (2014). Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği. Turkish Journal of Public Health, 12(3), 188-200. https://doi.org/10.20518/thsd.91650
AMA	İlhan M, Aydemir Ö, Çakır M, Aycan S. Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği. TJPH. Aralık 2014;12(3):188-200. doi:10.20518/thsd.91650
Chicago	İlhan, Mustafa, Önder Aydemir, Mustafa Çakır, ve Sefer Aycan. “Akılcı Olmayan Ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği”. Turkish Journal of Public Health 12, sy. 3 (Aralık 2014): 188-200. https://doi.org/10.20518/thsd.91650.
EndNote	İlhan M, Aydemir Ö, Çakır M, Aycan S (01 Aralık 2014) Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği. Turkish Journal of Public Health 12 3 188–200.
IEEE	M. İlhan, Ö. Aydemir, M. Çakır, ve S. Aycan, “Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği”, TJPH, c. 12, sy. 3, ss. 188–200, 2014, doi: 10.20518/thsd.91650.
ISNAD	İlhan, Mustafa vd. “Akılcı Olmayan Ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği”. Turkish Journal of Public Health 12/3 (Aralık 2014), 188-200. https://doi.org/10.20518/thsd.91650.
JAMA	İlhan M, Aydemir Ö, Çakır M, Aycan S. Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği. TJPH. 2014;12:188–200.
MLA	İlhan, Mustafa vd. “Akılcı Olmayan Ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği”. Turkish Journal of Public Health, c. 12, sy. 3, 2014, ss. 188-00, doi:10.20518/thsd.91650.
Vancouver	İlhan M, Aydemir Ö, Çakır M, Aycan S. Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği. TJPH. 2014;12(3):188-200.