Öz
Günümüzde birçok ülkede yaşam standartlarının iyileşmesi, besinlerin spesifik fizyolojik etkileri ve hastalıklarla olan ilişkilerinin ortaya çıkması, insanların besin seçimlerini ve beslenme alışkanlıklarını değiştirmektedir. Artık, besinlerin enerji ve temel besin ögeleri gereksinimlerini karşılamalarının ötesinde, her bir besinin sağlık için yararları daha çok sorgulanır olmuştur. Son yıllarda yapılan çalışmalarla besin ögelerinin tek başına veya birlikte sağlığı koruduğu, bazı hastalıkları önlediği ve tedavi ettiğinin ortaya konması, fonksiyonel besin kavramı ya da biliminin gelişmesiyle sonuçlanmıştır. Fonksiyonel besin, besinin doğal formunda bulunan aktif bir bileşen ya da teknolojik işlemlerle biyoaktif unsurlarla veya metabolitlerle zenginleştirilmiş besinler olarak tanımlanır. Epidemiyolojik ve klinik çalışmalar bu besinlerin antioksidan, antiinflamatuar, antitoksik, antialerjik, antikarsinojenik, immünomodülatör ve antihipertansif etkilerinin olduğunu göstermektedir. Bu derlemede, bitkisel ve hayvansal kaynaklı fonksiyonel besinler sunulacaktır.
Anahtar kelimeler: Fonksiyonel besinler, beslenme, sağlık, fitokimyasallar, fermente süt ürünler
Anahtar Kelimeler
Fonksiyonel besinler beslenme sağlık fitokimyasallar fermente süt ürünleri
Kaynakça
- Al-Sheraji, S. H., Ismail, A., Manap, M. Y., Mustafa, S., Yusof, R. M., & Hassan, F. A. (2013). Prebiotics as functional foods: A review. Journal of functional foods, 5(4), 1542-1553. doi: https://doi.org/10.1016/j.jff.2013.08.009
- Bermudez-Brito, M., Plaza-Díaz, J., Muñoz-Quezada, S., Gómez-Llorente, C., & Gil, A. (2012). Probiotic mechanisms of action. Annals of Nutrition and Metabolism, 61(2), 160-174. doi: https://doi.org/10.1159/000342079
- Boluda I.K., Capill I.K. (2017). Consumer attitudes in the election of functional foods. Spanish Journal of Marketing-ESIC, 21, 65-79. https://doi.org/10.1016/j.sjme.2017.05.002
- Büyüktuncer Z. (2018). Beslenme, Fonksiyonel Besinler ve Mikrobiyota. Türkiye Klinikleri Beslenme ve Diyetetik-Özel Konular, 4(2), 9-15.
- Castillo, M., Iriondo-DeHond, A., and Martirosyan, D. M. (2018). Are functional foods essential for sustainable health? Annals of Nutrition & Food Science, 2(1), 1015.
- Crowe, K. M., and Francis, C. (2013). Position of the academy of nutrition and dietetics: functional foods. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 113(8), 1096-1103.
- Çiçek, B. (2016). Fitokimyasallar ve İmmün Sistem. Türkiye Klinikleri Beslenme ve Diyetetik-Özel Konular, 2(2), 36-41.
- Food and Agriculture Organization (2002). WHO working group report on drafting guidelines for the evaluation of probiotics in food. London, Ontario, Canada, 30. Erişim adresi: https://www.who.int/foodsafety/fs_management/en/probiotic_guidelines.pdf Erişim tarihi: 8 Ocak 2021.
- García-Burgos, M., Moreno-Fernández, J., Alférez, M. J., Díaz-Castro, J., & López-Aliaga, I. (2020). New perspectives in fermented dairy products and their health relevance. Journal of Functional Foods, 72, 104059. doi: https://doi.org/10.1016/j.jff.2020.104059
- Guarner, F., Khan, A. G., Garisch, J., Eliakim, R., Gangl, A., Thomson, A., ... & Kim, N. (2012). World gastroenterology organisation global guidelines: probiotics and prebiotics october 2011. Journal of clinical gastroenterology, 46(6), 468-481.
- Heim, K. E., Tagliaferro, A. R., & Bobilya, D. J. (2002). Flavonoid antioxidants: chemistry, metabolism and structure-activity relationships. The Journal of nutritional biochemistry, 13(10), 572-584. doi: 10.1016/s0955-2863(02)00208-5.
- Iwatani, S., and Yamamoto, N. (2019). Functional food products in Japan: A review. Food Science and Human Wellness, 8(2), 96-101. Doi: https://doi.org/10.1016/j.fshw.2019.03.011
- İnanç, N., & Tuna, Ş. (2005). Fitoöstrojenler ve Sağlıktaki Etkileri. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 2(2), 91-95.
- Kaur, S., & Das, M. (2011). Functional foods: an overview. Food Science and Biotechnology, 20(4), 861.
- Rao, A. V., & Rao, L. G. (2007). Carotenoids and human health. Pharmacological research, 55(3), 207- 216. doi: https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2019.03.009
- Schunck, W. H., Konkel, A., Fischer, R., & Weylandt, K. H. (2018). Therapeutic potential of omega-3 fatty acid-derived epoxyeicosanoids in cardiovascular and inflammatory diseases. Pharmacology & therapeutics, 183, 177-204. doi: 10.1016/j.pharmthera.2017.10.016
- Shandilya, U. K., & Sharma, A. (2017). Functional foods and their benefits: an overview. J. Nutr. Health Food Eng, 7, 247. doi: 10.15406/jnhfe.2017.07.00247
- Torres, S., Verón, H., Contreras, L., & Isla, M. I. (2020). An overview of plant-autochthonous microorganisms and fermented vegetable foods. Food Science and Human Wellness. 9;112-123. doi: https://doi.org/10.1016/j.fshw.2020.02.006
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı, 5179 Sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun, madde 3. Erişim adresi: https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5179.html Erişim tarihi: 10.01.2021
- Türk Gıda Kodeksi. (2009). Türk gıda kodeksi fermente süt ürünleri tebliği. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ankara, Türkiye, 25, 2009. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/02/20090216-8.htm Erişim tarihi: 8 Ocak 2021
- Uyar, B. B., & Sürücüoğlu, M. S. (2010). Besinlerdeki Biyolojik Aktif Bileşenler. Beslenme ve Diyet Dergisi, 38(1-2), 69-76.
- Valcheva, R., & Dieleman, L. A. (2016). Prebiotics: Definition and protective mechanisms. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology, 30(1), 27-37.
- Versalovic, J. (2013). The human microbiome and probiotics: implications for pediatrics. Annals of Nutrition and Metabolism, 63(Suppl. 2), 42-52. doi: 10.1159/000354899.
- Yalçın, S. (2016). İnsan Sağlığı Açısından Fonksiyonel Gıdanın Önemi. Türkiye Klinikleri Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları-Özel Konular, 2(3), 1-10.
- Yiğit, G. G., Cerit, İ., and Demirkol, O. (2018). Fonksiyonel kakao ve kakao ürünleri. Gıda/The Journal of FOOD, 43(4). doi: 10.15237/gida.GD18045
- Zhang, L., Virgous, C., & Si, H. (2019). Synergistic anti-inflammatory effects and mechanisms of combined phytochemicals. The Journal of nutritional biochemistry, 69, 19-30.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Beslenme ve Diyetetik |
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Nisan 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Ocak 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 1 Sayı: 1 |
