Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Havuzdere, Geyikdere, İnebeyli ve Tepeköy (Karamürsel, Yalova, Türkiye) Civarindaki Zeolitik Tüflerin Mineralojik ve Petrografik Özellikleri

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 177 - 190

Mustafa Albayrak Asuman Kahya

https://doi.org/10.24012/dumf.1337941

Öz

Bu çalışmada, İzmit körfezinin güneyinde, Karamürsel-İzmit civarında yer alan Tepeköy, İnebeyli, Havuzdere ve Geyikdere civarındaki Alt-Orta Eosen yaşlı volkanoklastik malzemedeki, zeolitik tüflerin, mineralojik ve petrografik özellikleri, polarizan mikroskop, X-ışını difraktometre (XRD) ve SEM+EDS analiz yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. XRD sonuçlarına göre zeolit oluşumları vitrik tüflerde gözlenmiştir. Vitrik tüflerin modal mineralojik bileşimi volkan camı (%90), kristaller (%8), opak ve FeO’leşmiş mineral (%2) olarak belirlenmiştir. Kristaller başlıca feldispat, kuvars, biyotit mineralleridir. Volkan camı yaygın olarak volkan camı kıymıkları ve matriksden oluşmaktadır. Zeolitleşme vitrik tüflerdeki volkan camlarının alterasyonu sonucu oluşmaktadır. XRD çalışmalarına göre Tepeköy, İnebeyli köyü ve Havuzdere köyü’nde zeolit minerali klinoptilolit şeklinde oluşurken Geyikdere köyü’nde ise höylandit şeklinde oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Höylandit Karamürsel Klinoptilolit Tüf Yalova Zeolitler

Teşekkür

MTA GENEL MÜdürlüğüne teşşekkür lerimizi sunarız.

Kaynakça

  • ] E. Yiğitbaş, A. Elmas, and, Y. Yılmaz, “Pre-Cenozoic tectono-stratigrahic components of the Western Pontides and their geological evolutionˮ, Geological Journal, vol.34, pp.55-74. 1999.
  • [2] A. Elmas and E. Yiğitbaş, “Ophiolite Emplacement by Strike-Slip tectonics between The Pontide Zone and the Sakarya Zone in Northwestern Anaotolia in Turkeyˮ, Int J Earth Sciences, vol. 90, pp.257-269, 2001.
  • [3] A. Elmas, “Late Cenezoic, tectonics and stratigraphy of northwestern Anatolia: the effects of the North Anatolain Fault to the regionˮ, Int J Earth Sci, vol.92, pp.380-396, 2003.
  • [4] E. Yiğitbaş, A. Elmas, A. Sefunç, and A. Özer, “Major Neotectonic features of eastern Marmara region, Turkey: development of the Adapazarı– Karasu Corridor and its tectonic significanceˮ, Geological Journal, vol.39, pp.179-198, 2004b.
  • [5] Ö. Emre, T.Y. Duman, S. Özalp, H. Elmacı, S. Olgun, and F. Şaroğlu, “Active fault map of Turkey with an explanatory text 1:1,250,000 scaleˮ General Directorate of Mineral Research and Exploration, Special Publication Series, vol.30, 2013.
  • [6] M.D. Cambaz and H. Karabulut, “Love-wave group velocity maps of Turkey and surrounding regionsˮ, Geophysical Journal International, vol.181, pp. 502-520, 2010.
  • [7] A. Hall, “Zeolitization of volcaniclastic sediments: the role of temperature and pHˮ, Journal of Sedimentary Research, vol. 68, pp.739–745, 1998.
  • [8] D.L. Bish and J.Boak, “Clinoptilolite-Heulandite Nomenclature. Reviews in Mineralogy and Geochemistryˮ, vol. 45 (1), pp. 207-216, 2001.
  • [9] A. Iijima, “Geology of natural zeolites and zeolitic rocksˮ, Pure and Applied Chemistry, vol.52, pp. 2115–2130, 1980
  • [10] R.L. Hay, R.A. Sheppard, “Occurrence of zeolites in sedimentary rocks: an overview. Pp. 217234 in: Natural Zeolites: Occurrence, Properties, Applications (D. Bish and D. Ming, editors)ˮ, Reviews in Mineralogy, 45, Mineralogical Society of America, Washington, 2001.
  • 11] S. Ogihara, “Composition of clinoptilolite formed from volcanic glass during burial diagenesis ˮ Clays and Clay Minerals, vol. 48, pp.106-110, 2000.
  • [12] A. Hall, “Zeolitization of volcaniclastic sediments: the role of temperature and pH ˮ, Journal of Sedimentary Research, vol. 68, pp. 739–745, 1998.
  • [13] R.L. Hay, and R.A. Sheppard, “Zeolites in open hydrologic system, pp.93-102 in: Mineralogy and Geology of Natural Zeolites (F.A. Mumpton, editör) ˮ Mineralogical Society of America, Washington, D.C., 1981.
  • [14] R.A. Sheppard, “Zeolites in sedimentary rocksˮ U.S. Geological Survey Professional Paper, vol. 820, pp. 689-695, 1973.
  • [15] G.R.Mas, L. Bengochea, and L.C. Mas, “Hydrothermal alteration at El Humazo Geothermal area, Domuyo Volcano, Argentinaˮ, Proceedings of the World Geothermal Congress, Kyushu-Tohoku, Japan, pp. 1413-1418, 2000.
  • [16] M.N. Gündoğdu, Ö .Tenekeci, F. Öner, A. Dündar, S. Kayakıran, “Clay mineralogy of Beypazarı Trona deposits: Preliminary resultsˮ pp. 141-143 in: Proceedings of the 2nd Turkish National Clay Symposium. Hacettepe University, Ankara, Turkey, 1985.
  • [17] C.Helvacı, U.İnci, F.Yağmurlu, H.Yılmaz, “Batı Anadolu’nun Neojen Stratigrafisi ve Ekonomik Potansiyeliˮ Akdeniz Üniversitesi Isparta Mühendislik Fakültesi Dergisi, vol.3, pp. 31-45, 1987.
  • [18] H.H. Schmitz, “Ölschiefer des Mioza¨ns in der Turkei-eine außergewo¨hnliche Genese in Zentralanatolienˮ Geologisches Jahrbuch, vol. A127, pp.365-390, 1991
  • [19] H. Yalcın, A.I. Karayiğit, E. Cicioğlu, and G. Gümüşer, “Relationship between clay mineralogy and whole rock geochemistry of Sorgun (Yozgat) Eocene Coal Basin, Central Anatolia, Turkeyˮ, pp. 15 -24 in: Proceedings of the 8th National Clay Symposium, Kütahya, Turkey, 1997.
  • [20] A. Temel, and M.N. Gündoğdu, “Zeolite occurrences and the erionite-mesothelioma relationship in Cappadocia, Central Anatolia, Turkeyˮ, Mineralium Deposita, vol.31, pp. 539-547, 1996.
  • [21] H.Yalçın, “Kırka (Eskişehir) yöresi volkano-sedimentar oluşumlarının mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelenmesiˮ, PhD thesis, Hacettepe Universitesi, Ankara, 209 pp, 1988.
  • [22] H.Yalçın, and M.N. Gündoğdu, “Emet gölsel Neojen baseninin kil mineralojisi II. Ulusal Kil Sempozyumu Bildirileriˮ, M.N. Gündoğdu., H. Aksoy (eds.), Hacettepe Üniversitesi, Ankara, pp. 155-170, 1985.
  • [23] H.Yalçın, and M.N. Gündoğdu, “Neojen yaşlı Emet gölsel volkanosedimenter baseninin mineralojik-petrografik incelenmesi: Neoformasyon minerallerinin oluşumu ve dağılımıˮe Yerbilimleri, vol.14, pp. 45-61, 1987.
  • [24] F. Esenli, B.Uz, and I.Kumbasar, “Mordenite type zeolite occurrence in the Upper Cretaceous volcanics of Şile region, İstanbul-Turkeyˮ Geological Bulletin of Turkey, vol. 40, pp. 43-49, 1997.
  • [25] M.N. Gündoğdu, “Bigadiç¸ gölsel baseninin jeolojisiˮ, Yerbilimleri, vol. 11, pp. 91 -104, 1984.
  • [26] A.Sirkecioğlu, F.Esenli, I.Kumbasar, R.H. Eren, and E.A. Şenatalar, “Mineralogical and chemical properties of Bigadiç¸ clinoptiloliteˮ, pp. 291-302 in: International Earth Sciences Congress on Aegean Regions (IESCA 1990) V I (M.Y. Savaşcın and A.H. Eronat, editors), 1990.
  • [27] M.N.Gündoğdu, C.Bonnot-Coutois, and N. Clauer, “Isotopic and chemical signatures of sedimentary smectite and diagenetic clinoptilolite of lacustrine Neogene basin near Bigadicˮ, Western Turkey. Applied Geochemistry, vol. 4, pp. 635 644,1989.
  • [28] F. Esenli, and I.Özpeker, “Zeolitic diagenesis of Neogene basin and the mineralogy of Heulandite-Clinoptilolite around Gördesˮ, Geological Bulletin of Turkey, vol.8, pp.1 -18, 1993.
  • [29] F.Esenli, “The chemical changes during zeolitization (Heulandite-Clinoptilolite type) of the acidic tuffs in the Gördes Neogene Basinˮh Geological Bulletin of Turkey, vol.6, pp. 37-44, 1993.
  • [30] A. Baykal, “Güneşli (Gördes) zeolitli Neojen serilerinin kil mineralojisiˮ, pp. 141 -143 in: VII Ulusal Kil Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Turkey, 1995.
  • [31] A. Vural, and M. Albayrak, “Gördes ve Çevresi zeolitlerinin mineralojisiˮ, pp. 140-141, 58. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiriler Kitabı,. Ankara, 2005.
  • [32] A. Vural, and M. Albayrak, “Geochemical and mineralogical properties of zeolites from Gördes Manisa and Its near vicinityˮ, pp. 2390-2398, 2nd International Conference on Engineering and Natural Sciences (ICENS 2016), Saray Bosna, Bosna Hersek, 2016.
  • [33] A. Vural, and M. Albayrak, “Evaluation of Gördes zeolites in terms of mineralogical, geochemical and environmental effectsˮ, Journal of Engineering Research and Applied Science,vol. 9(2), pp. 1503 -1520, 2020.
  • [35] S. İçöz, and A.Türkmenoğlu, “Mineralogical, petrographical and geochemical investigation of Eocene-Oligocene clastics from Keşan region, related to their originsˮ, Thrace, pp. 37-49 in: Proceedings of the VIII National Clay Symposium, Kütahya, Turkey, 1997.
  • [36] H. Kaçmaz and U. Köktürk, “Geochemistry and mineralogy of zeolitic tuffs from the Alaçati (Çeşme) area, Turkeyˮ, Clay and Clay Minerals, vol. 52, No.6, pp.705-713, 2004.
  • [37] F. Öner, M. Albayrak, “Batı Anadolu, Trakya Kapadokya Yöresi Zeolitleri Mineralojik Veri Kitabıˮ, MTA Raporu No: 2008, pp. 204s, 2007.
  • [38] E. Yiğitbaş, A. Elmas, and Y.Yılmaz, “Pre-Cenozoictectono-Stratigraphic Componentsof The Western Pontides And Their Geological Evolutionˮ, Geological Journal, vol. 34, pp. 55-74, 1999.
  • [39] A.Elmas, E. Yiğitbaş, “Comment on “Tectonic evolution of the Intra-Pontide suture zone in the Armutlu Peninsula, NW Turkey” by Robertson and Ustaömer. Discussionˮ. Tectonophysics, vol. 405, pp. 213-221. 2005, https://doi.org/10.1016/j.tecto.2005.05.007.
  • [40] S. A. Adamia, M. B. Lordkipanidze, and G. S. Zakariadze, “Evolution of an active continental margin as exemplified by the Alpine history of the Caucasus”, Tectonophysics, vol. 40, pp.183-189, 1977.
  • [41] A. H. F. Robertson, and J. E. Dixon, “Introduction: aspects of the geological evolution of the Eastern Mediterranean. In: J.E. Dixon, & A.H.F. Robertson, (Eds.) The Geological evolution of the Eastern Mediterranean”, Geological Society, London, Special publications, vol. 17, pp. 1-74, 1984
  • [42] J. Dercourt, L. P. Zonenshain, L. E. Ricou, V.G.Kazmin, X.Le Pichon, A. L.Knipper, C. Grandjacquet, I. M. Sbortshikov, V.Geyssant, C.Lapurier, D. H Perhersky, J.Boulin, J. C.Sibuet, L. A.Savostin, O. Sorokhtin, M.Westphall, M. L.Bazhenov, J. P. Lauer, B.Biju-Duval, “Geological Evolution of the Tethys Belt from the Atlantic to the Pamirs since the Liassic”, Tectonophysics, vol.123, pp.241-315, 1986.
  • [43] T. Ustaömer, and A. H. F. Robertson, “Tectonic-sedimentary evolution of the north Tethyan margin in the Central Pontides of northern Turkey”, In: A.G. Robinson (Ed), Regional and Petroleum Geology of the Black Sea and Surrounding Region (pp. 255-290). American Association of Petroleum Geologists Memoir, vol. 68, 1997.
  • [44] T. Ustaömer, and A.H.F. Robertson, “Geochemical evidence used to test alternative plate tectonic models for the pre-Upper Jurassic (Palaeotethyan) units in the Central Pontides, N. Turkeyˮ, Geological Journal, vol. 34, pp. 25-53, 1999.
  • [45] G. M. Stampfli, “Tethyan oceans. In E. Bozkurt, J. A. Winchester, J. D. A. & Piper (Eds.), Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Areaˮ (pp. 163–185). Geological Society, London, Special Publications, vol.173, 2000.
  • [46] A.Ü. Okay, “Was the Late Triassic orogeny in Turkey caused by the collision of an oceanic plateau? In: BOZKURT, E., WINCHESTER, J.A. & PIPER, J.A.D. (eds), Tectonics and Magmatism in Turkey and Surrounding Areaˮ, Geological Society, London, Special Publications vol. 173, pp. 25-41, 2000.
  • [47] M. Akartuna, “Armutlu Yarımadasının Jeolojisi, Armutlu Yarımadasının Jeolojisiˮ, İstanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi Monografileri, vol. 20, pp.105, 1968.
  • [48] A.H.F. Robertson, and T. Ustaömer, “Tectonic evolution of the Intra-Pontide suture zone in the Armutlu Peninsula, NW Turkeyˮ, Tectonophysics, vol. 381, pp.175-209, 2004
  • [49] A. Elmas and E.Yiğitbaş, “Ophiolite emplacement by strike-slip tectonics between the Pontide Zone and the Sakarya Zone in northwestern Anatolia, Turkeyˮ, Internatıonal Journal of Earth Sciences, vol.90, no:2, pp. 257-269, 2001.
  • [50] A. M. C. Şengör and Y. Yılmaz, “Tethyan evolution of Turkey, a plate tectonic approachˮ, Tectonophysics, vol. 75, pp. 181-241. https://doi.org/10.1016/0040-1951 (81)90275-4,1981.
  • [51] S.Bargu and M.Sakınç, “Armutlu Yarımadasında Karamürsel ile İznik gölü arasındaki kesimin doğal agrega potansiyelinin araştırılması ve değerlendirilmesiˮ, Tübitak, TBAG-587, Ankara, 206s, 1984. MC. Göncüoğlu, V. Toprak, A. Erler, and İ.Kuşcu, “Orta Anadolu Masifi'nin batı bölümünün jeolojisi, Bölüm 1: Güney Kesimˮ, TPAO Rapor No. 2909. 176s, 1991.
  • [53] F.Z. Özgür, “Armutlu yarımadası zeolitli tüflerinin jeolojik, mineralojik ve jeokimyasal incelenmesiˮ İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 205s, 2005.
  • [54] S. Bargu, and M. Sakınç, “İzmit Körfezi ile İznik Gölü Arasında Kalan Bölgenin Jeolojisi ve Yapısal Özellikleriˮ İstanbul Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Yerbilimleri Dergisi, vol. 6, No.1-2, pp. 45-76, 1989/1990
  • [55] R.Schmid, “Descriptive Nomenclature and Classification of Pyroclastic deposits and Fragments”, Geol Rundschau, pp 794-799, 1981.
Toplam 53 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Maden Yatakları ve Jeokimya
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Mustafa Albayrak 0000-0002-1691-3387

Asuman Kahya 0000-0002-6728-2140

Erken Görünüm Tarihi 29 Mart 2024
Yayımlanma Tarihi
Gönderilme Tarihi 4 Ağustos 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 15 Sayı: 1

Kaynak Göster

IEEE M. Albayrak ve A. Kahya, “Havuzdere, Geyikdere, İnebeyli ve Tepeköy (Karamürsel, Yalova, Türkiye) Civarindaki Zeolitik Tüflerin Mineralojik ve Petrografik Özellikleri”, DÜMF MD, c. 15, sy. 1, ss. 177–190, 2024, doi: 10.24012/dumf.1337941.
 Kapak Resmi İndir
DUJE tarafından yayınlanan tüm makaleler, Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. Bu, orijinal eser ve kaynağın uygun şekilde belirtilmesi koşuluyla, herkesin eseri kopyalamasına, yeniden dağıtmasına, yeniden düzenlemesine, iletmesine ve uyarlamasına izin verir. 24456