Öz
Kinoanın binlerce yıldır Amerika kıtasında tarımı yapılmasına rağmen Türkiye için çok yeni bir bitkidir. Aslen ıspanakgiller familyasından olmasına rağmen dünyada tahıl gurubuna giren bir bitki olarak değerlendirilmektedir.
Kinoa insan sağlığı açısından önemli faydalar sağlayan yüksek besin değerlerine sahiptir. Diğer tahıl guruplarıyla kıyaslandığında daha yüksek ve kaliteli protein içeriğine sahip olup özellikle doymamış yağ ve esansiyel aminoasitleri yüksek miktarda içerir. Ayrıca diyet lifinin de önemli bir kaynağıdır. Kinoanın en önemli özelliklerinden biriside tohumlarının gluten içermemesidir. Buda kinoayı glutene alerjisi olan çölyak hastaları (gluten enteropatisi) için önemli bir besin kaynağı yapmaktadır. Bu önemli özellilerinden dolayı Avrupa’da da hem gıda maddesi hemde yem bitkisi olarak önemi giderek artmaktadır. Yapılan bu araştırmada kinoa bitkisinin genel özellikleri, yetiştiriciliği, kullanın alanları, besinler değerleri ve önemi hakkında genel bilgiler verilmektedir.
Kaynakça
- Aguilar, P.C. and Jacopsen, S.E. (2003). Cultivation of quinoa on the peruvian altiplano. Food Reviews International, 19, 31-41.
- Ahamed N.T., Singhal R.S., Kulkarni P.R. and Pal M. (1998). A lesser-known grain, Chenopodium quinoa: Review of the chemical composition of its edible parts. Food and Nutrition Bulletin, 19(1):61-70.
- Ayaşan Ş, Ayaşan T., 2017. Use of Quinoa in human and animal nutrition. Central Anatolia Region 3th Agriculture and Food Congress.26-28 October, Sivas-Turkey.
- Demir, M. K. and Kılınç, M. (2016). Kinoa: Besinsel ve antibesinsel özellikleri. Journal of Food and Health Science, 2(3):104-111.
- Geren H., Kavut Y. T., Demiroğlu Topçu G., Ekren S., İştipliler D. (2014). akdeniz iklimi koşullarında yetiştirilen kinoa (chenopodium quinoa willd.)’da farklı ekim zamanlarının tane verimi ve bazı verim unsurlarına etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi., 51(3):297-305.
- Geerts S., Raes D., Garcia M., Vacher J., Mamani R., Mendoza J., Huanca R., Morales B., Miranda R., Cusicanqui J. and Taboada C. (2008). Introducing deficit ırrigation to stabilize yields of quinoa (chenopodium quinoa willd.). European Journal of Agronomy, 28, 427-436.
- González, J.A., Gallardo, M., Hilal, M., Rosa, M. and Prado, F.E. (2009). Physiological responses of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) to drought and waterlogging stresses. Dry Matter Partitioning. Botanical Studies, 50, 35-42.
- Johnson, D.L., Croissant, R.L. (1990). Alternate crop production and marketing in Colorado. Technical Bulletin LTB90-3, Cooperative Extension, Colorado State University.
- Johnson D.L. (1990). New grains and pseudograins. (Ed: J Janick, E. Simon), Advances in new crops. Timber Press, Portland, OR, pp. 122–127.
- Keskin, Ş. and Kaplan Evlice A. (2015). Fırın ürünlerinde kinoa kullanımı. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 24(2): 150-156.
- Kır, A. E. (2016). Iğdır ekolojik koşullarında farklı kinoa çeşit ve populasyonlarının tohum verimi ve bazı özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Iğdır.
- Oelke EA, Putnam DH, Teynor TM & Oplinger ES (1992). Quinoa. Alternative Field Crops Manual, University of Wisconsin—Extension, Centre for Alternative Plant & Animal Products & Minnesota Extension.
- Repo-Carrasco R., Espinoza C. and Jacobsen S.E. (2003). Nutritional value and use of the Andean crops quinoa (Chenopodium quinoa) and kaniwa (Chenopodium pallidicaule). Food Reviews International, 19(1&2):179–189.
- Schulte auf’m Erley, G., Kaul, G., Kruse, M., Aufhammer, W. (2005). Yield and nitrogen utilization efficiency of the pseudocereals amaranth, quinoa and buckwheat under different nitrogen fertilization. European J. Agron., 22, 95-100.
- Tan, M. and Yöndem Z. (2013). İnsan ve hayvan beslenmesinde yeni bir bitki: kinoa (chenopodium quinoa willd.). Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Alınteri Dergisi, 25(B):62-66.
- Türkiye Kinoa Yetiştiricileri Derneği, ‘Türkiye Kinoa Yetiştiricileri Derneği(Tukiyed) Kinoa Tohumları Araştırması’,http://tukiyed.org/,http://dogrutohum.com/sayfa-saponin-i-ince-kinoa turleri.html#saponiniEnInceKinoaTohumuTurleri (2016).
- Üke,Ö., (2016). ‘Kinoa ve Teff Bitkilerinin Hasat Zamanının Ot Verimi ve Kalitesi Üzerine Etkisi’, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniiversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erciyes
- Wood S.G., Lawson L.D., Fairbanks D.J., Robison L.R. and Andersen W.R. (1993). Seed lipid content and fatty acid composition of three quinoa. Journal of Food Compozition and Analysis, 6(1):41-44
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Derleme |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 10 Sayı: 2 |