Türkiye’de yetiştirilen nohut çeşit ve hatlarının mineral madde içeriklerinin belirlenmesi

Özge Doğanay Erbaş Köse; Zeki Mut

doi:10.16882/derim.2019.516765

Araştırma Makalesi

Determination of mineral content of chickpea varieties and lines grown in Turkey

Yıl 2019, Cilt: 36 Sayı: 1, 73 - 78, 31.05.2019

Özge Doğanay Erbaş Köse Zeki Mut

https://doi.org/10.16882/derim.2019.516765

Cited By: 1

Öz

Chickpea
is a good source of carbohydrates and proteins grown in many countries of the
world. In this study, the mineral content of 25 chickpea cultivars grown under
Yozgat conditions were determined. The experiment was carried out in randomized
complete block design with three replications in 2011 year. As a result of
analysis of variance, significant differences have been determined among the
varieties in terms of all the properties examined. Potassium (K) content of the
varieties varied between 7314.3-9980.1 mg kg^-1, phosphorus
(P) contents between 1969.9-3705.3 mg kg^-1, sulfur (S) contents
between 1417.2-2224.6 mg kg^-1, calcium (Ca) contents
between 963.1-1908.4 mg kg^-1, magnesium (Mg) contents
between 844.2-1267.2 mg kg^-1, sodium (Na) contents between
403.2-1027.2 mg kg^-1, zinc (Zn) contents between
14.2-23.8 mg kg^-1, iron (Fe) contents between
37.5-79.1 mg kg^-1, boron (B) contents between
7.1-12.9 mg kg^-1, manganese (Mn) contents between 10.9 to
23.2 mg kg^-1 and copper (Cu) contents between
5.58-8.22 mg kg^-1. Gökçe and 63-C genotypes had values above
average for all mineral contents examined. In addition, according to
correlation analysis, a statistically significant and positive relationship was
determined between all elements except potassium and sulfur.

Anahtar Kelimeler

Correlation, Mineral matter, Chickpea, Yozgat

Kaynakça

Akçin, A. (1998). Yemeklik Dane Baklagiller. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:8.
Alajaji, S. A., & El-Adawy, T. (2006). Nutritional composition of chickpea (Cicer arietinum L.) as affected by microwave cooking and other traditional cooking methods. Journal of Food Composition and Analysis, 19(8):806-812.
Arab, E.A.A., Helmy, I.M.F., & Bareh, G.F. (2010). Nutritional evaluation and functional properties of chickpea (Cicer arietinum L.) flour and the improvement of spaghetti produced from its. Journal of American Science, 6(10): 1055-1072.
Bailey, R.L., West Jr, K.P., & Black, R.E. (2015). The epidemiology of global micronutrient deficiencies. Annals of Nutrition and Metabolism, 66(2):22-33.
Bayrak, H., & Önder, M. (2017). Konya ekolojisinde tarımı yapılan yerel nohut popülasyonları ve çeşitlerinin (Cicer arietinum L.) tarımsal, teknolojik ve besinsel karakterlerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26 (Özel Sayı):52−61.
Benoist, B., McLean, E., Egll, I., & Cogswell, M. (2008). Worldwide Prevalence of Anaemia 1993–2005, WHO Global Database on Anaemia, WHO Press, Geneva, Switzerland.
Bueckert, R. A., Thavarajah, P., & Pritchard, J. (2011). Phytic acid and mineral micronutrients in field-grown chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars from Western Canada. European Food Research and Technology, 233(2):203-212.
Canci, H., & C. Toker. (2009). Evaluation of yield criteria for drought and heat resistance in chickpea (Cicer arietinum L.). Journal of Agronomy and Crop Science, 195(1):47–54.
Chillo, S., Laverse, J., Falcone, P. M., Protopapa, A., & Del Nobile. (2008). Influence of the addition of buckwheat flour and durum wheat bran on spaghetti quality. Journal of Cereal Science, 47(2):144-152.
FAO, (2016). FAO Production Yearbook. Food and Agriculture Organization of United Nations, Rome. http://www.faostat.fao.org/. Erişim tarihi: 12 Aralık 2018].
Kaya, M., Kan, A., Yilmaz, A., Karaman, R., & Sener, A. (2018). The fatty acid and mineral compositions of different chickpea cultivars cultivated. Fresenius Environmental Bulletin, 27(2):1240-1247.
Miller, D.D., & Welch, R.M. (2013). Food system strategies for preventing micronutrient malnutrition, Food Policy, 42:115-128.
SAS, (1998). INC SAS/STAT users’ guide release 7.0, Cary, NC, USA.
TÜİK, (2017). Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel üretim istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr /medas/?kn=92&locale=tr. Erişim tarihi: 18 Aralık 2018].
Vandemark, G. J., Grusak, M. A., & Mc Gee, R. J. (2018). Mineral concentrations of chickpea and lentil cultivars and breeding lines grown in the U.S. Pacific Northwest. The Crop Journal, 6(3):253-262.

Türkiye’de yetiştirilen nohut çeşit ve hatlarının mineral madde içeriklerinin belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 36 Sayı: 1, 73 - 78, 31.05.2019

Özge Doğanay Erbaş Köse Zeki Mut

https://doi.org/10.16882/derim.2019.516765

Cited By: 1

Öz

Nohut dünyanın birçok ülkesinde yetiştirilen
iyi bir karbonhidrat ve protein kaynağıdır. Bu çalışmada, Yozgat koşullarında
yetiştirilen 25 nohut hat ve çeşidinin mineral madde içeriği belirlenmiştir.
Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 2011 yılında üç tekerrürlü olarak
yürütülmüştür. Yapılan varyans analizi sonucunda incelenen elementler
bakımından çeşitler arasında istatistiki olarak önemli farklar belirlenmiştir. Çeşitlerin
ortalama potasyum (K) içeriği 7314.3-9980.1 mg kg^-1,
fosfor (P) içeriği 1969.9-3705.3 mg kg^-1, kükürt (S)
içeriği 1417.2-2224.6 mg kg^-1, kalsiyum (Ca) içeriği
963.1-1908.4 mg kg^-1, magnezyum (Mg) içeriği 844.2-1267.2 mg kg^-1,
sodyum (Na) içeriği 403.2-1027.2 mg kg^-1, çinko (Zn)
içeriği 14.2- 23.8 mg kg^-1, demir (Fe) içeriği
37.5-79.1 mg kg^-1, bor (B) içeriği 7.1-12.9 mg kg^-1,
mangan (Mn) içeriği 10.9-23.2 mg kg^-1ve bakır (Cu) içeriği
5.58-8.22 mg kg^-1 arasında değişmiştir. Çalışmada, Gökçe
ve 63-C genotipleri incelenen bütün mineral maddeler bakımından ortalamanın
üstünde değerlere sahip olmuştur. Ayrıca korelasyon analizine göre potasyum ile
kükürt hariç diğer tüm elementler arasında istatistiki olarak önemli ve pozitif
ilişki belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Korelasyon, Mineral madde, Nohut, Yozgat

Kaynakça

Akçin, A. (1998). Yemeklik Dane Baklagiller. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:8.
Alajaji, S. A., & El-Adawy, T. (2006). Nutritional composition of chickpea (Cicer arietinum L.) as affected by microwave cooking and other traditional cooking methods. Journal of Food Composition and Analysis, 19(8):806-812.
Arab, E.A.A., Helmy, I.M.F., & Bareh, G.F. (2010). Nutritional evaluation and functional properties of chickpea (Cicer arietinum L.) flour and the improvement of spaghetti produced from its. Journal of American Science, 6(10): 1055-1072.
Bailey, R.L., West Jr, K.P., & Black, R.E. (2015). The epidemiology of global micronutrient deficiencies. Annals of Nutrition and Metabolism, 66(2):22-33.
Bayrak, H., & Önder, M. (2017). Konya ekolojisinde tarımı yapılan yerel nohut popülasyonları ve çeşitlerinin (Cicer arietinum L.) tarımsal, teknolojik ve besinsel karakterlerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26 (Özel Sayı):52−61.
Benoist, B., McLean, E., Egll, I., & Cogswell, M. (2008). Worldwide Prevalence of Anaemia 1993–2005, WHO Global Database on Anaemia, WHO Press, Geneva, Switzerland.
Bueckert, R. A., Thavarajah, P., & Pritchard, J. (2011). Phytic acid and mineral micronutrients in field-grown chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars from Western Canada. European Food Research and Technology, 233(2):203-212.
Canci, H., & C. Toker. (2009). Evaluation of yield criteria for drought and heat resistance in chickpea (Cicer arietinum L.). Journal of Agronomy and Crop Science, 195(1):47–54.
Chillo, S., Laverse, J., Falcone, P. M., Protopapa, A., & Del Nobile. (2008). Influence of the addition of buckwheat flour and durum wheat bran on spaghetti quality. Journal of Cereal Science, 47(2):144-152.
FAO, (2016). FAO Production Yearbook. Food and Agriculture Organization of United Nations, Rome. http://www.faostat.fao.org/. Erişim tarihi: 12 Aralık 2018].
Kaya, M., Kan, A., Yilmaz, A., Karaman, R., & Sener, A. (2018). The fatty acid and mineral compositions of different chickpea cultivars cultivated. Fresenius Environmental Bulletin, 27(2):1240-1247.
Miller, D.D., & Welch, R.M. (2013). Food system strategies for preventing micronutrient malnutrition, Food Policy, 42:115-128.
SAS, (1998). INC SAS/STAT users’ guide release 7.0, Cary, NC, USA.
TÜİK, (2017). Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel üretim istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr /medas/?kn=92&locale=tr. Erişim tarihi: 18 Aralık 2018].
Vandemark, G. J., Grusak, M. A., & Mc Gee, R. J. (2018). Mineral concentrations of chickpea and lentil cultivars and breeding lines grown in the U.S. Pacific Northwest. The Crop Journal, 6(3):253-262.

Toplam 15 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Özge Doğanay Erbaş Köse 0000-0003-0429-3325 Zeki Mut 0000-0002-1465-3630
Yayımlanma Tarihi	31 Mayıs 2019
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2019 Cilt: 36 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA	Erbaş Köse, Ö. D., & Mut, Z. (2019). Türkiye’de yetiştirilen nohut çeşit ve hatlarının mineral madde içeriklerinin belirlenmesi. Derim, 36(1), 73-78. https://doi.org/10.16882/derim.2019.516765
AMA	Erbaş Köse ÖD, Mut Z. Türkiye’de yetiştirilen nohut çeşit ve hatlarının mineral madde içeriklerinin belirlenmesi. DERİM. Mayıs 2019;36(1):73-78. doi:10.16882/derim.2019.516765
Chicago	Erbaş Köse, Özge Doğanay, ve Zeki Mut. “Türkiye’de yetiştirilen Nohut çeşit Ve hatlarının Mineral Madde içeriklerinin Belirlenmesi”. Derim 36, sy. 1 (Mayıs 2019): 73-78. https://doi.org/10.16882/derim.2019.516765.
EndNote	Erbaş Köse ÖD, Mut Z (01 Mayıs 2019) Türkiye’de yetiştirilen nohut çeşit ve hatlarının mineral madde içeriklerinin belirlenmesi. Derim 36 1 73–78.
IEEE	Ö. D. Erbaş Köse ve Z. Mut, “Türkiye’de yetiştirilen nohut çeşit ve hatlarının mineral madde içeriklerinin belirlenmesi”, DERİM, c. 36, sy. 1, ss. 73–78, 2019, doi: 10.16882/derim.2019.516765.
ISNAD	Erbaş Köse, Özge Doğanay - Mut, Zeki. “Türkiye’de yetiştirilen Nohut çeşit Ve hatlarının Mineral Madde içeriklerinin Belirlenmesi”. Derim 36/1 (Mayıs 2019), 73-78. https://doi.org/10.16882/derim.2019.516765.
JAMA	Erbaş Köse ÖD, Mut Z. Türkiye’de yetiştirilen nohut çeşit ve hatlarının mineral madde içeriklerinin belirlenmesi. DERİM. 2019;36:73–78.
MLA	Erbaş Köse, Özge Doğanay ve Zeki Mut. “Türkiye’de yetiştirilen Nohut çeşit Ve hatlarının Mineral Madde içeriklerinin Belirlenmesi”. Derim, c. 36, sy. 1, 2019, ss. 73-78, doi:10.16882/derim.2019.516765.
Vancouver	Erbaş Köse ÖD, Mut Z. Türkiye’de yetiştirilen nohut çeşit ve hatlarının mineral madde içeriklerinin belirlenmesi. DERİM. 2019;36(1):73-8.